Meer dan een half miljoen huishoudens vreest energierekening niet meer te kunnen betalen
De energiearmoede in Nederland is het afgelopen jaar fors toegenomen. In 2024 worstelden naar schatting zo’n 510.000 huishoudens met het betalen van hun energierekening — een stijging van bijna 180.000 ten opzichte van 2023. Dat blijkt uit een gezamenlijk onderzoek van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) en TNO.
Volgens CBS-hoofdeconoom Peter Hein van Mulligen is de toename vooral het gevolg van het afschaffen van tijdelijke steunmaatregelen, zoals het prijsplafond en de energietoeslag. Deze voorzieningen werden ingevoerd in de nasleep van de explosieve stijging van de energieprijzen in 2022, na het uitbreken van de oorlog in Oekraïne. In de jaren 2022 en 2023 konden veel huishoudens met een laag inkomen nog rekenen op een jaarlijkse energietoeslag van 1300 euro, maar die hulp is inmiddels beëindigd.
Structureel hoge lasten
Naast het wegvallen van financiële steun, blijven de energieprijzen structureel hoog. Volgens TNO-onderzoeker Anika Batenburg betalen Nederlandse huishoudens inmiddels gemiddeld ruim 170 euro per maand aan gas en elektriciteit. Deze combinatie van gestegen lasten en verminderde ondersteuning zorgt ervoor dat steeds meer mensen moeite hebben om hun energierekening te betalen.
“De prijzen zijn weliswaar gestabiliseerd, maar het niveau waarop dat is gebeurd, blijft erg hoog voor kwetsbare groepen,” aldus Batenburg.
Wat is energiearmoede?
Er is sprake van energiearmoede wanneer huishoudens met een laag inkomen relatief hoge energiekosten hebben of wonen in slecht geïsoleerde woningen. Deze mensen lopen het risico om hun energierekening niet meer te kunnen betalen, en beperken daarom hun energiegebruik — zelfs in de koude wintermaanden. Veel van hen zetten de verwarming nauwelijks aan, wat kan leiden tot gezondheidsproblemen en sociaal isolement.
De getroffen groep bestaat vaak uit alleenstaanden in een huurwoning, die moeten rondkomen van een bijstandsuitkering of een klein pensioen. Ze wonen doorgaans in grote steden of in regio’s zoals Noordoost-Groningen en Zuid-Limburg, blijkt uit de analyse van CBS en TNO.
Lichtpuntje: energiearmoede lager dan in 2019
Ondanks de recente toename ligt het aandeel huishoudens dat kampt met energiearmoede nog steeds lager dan in 2019. Toen ging het om meer dan 8 procent van de Nederlandse huishoudens, terwijl dat percentage inmiddels is gedaald naar 6,1 procent. Die daling is mede te danken aan investeringen in energiebesparende maatregelen, zoals betere woningisolatie en bewustere stookgewoonten onder consumenten.
Toch laat de recente stijging zien dat de situatie fragiel blijft, vooral bij oplopende energieprijzen of het wegvallen van inkomensondersteuning.
Mogelijke oplossingen
Om energiearmoede structureel terug te dringen, pleit TNO voor verdere verduurzaming van de woningvoorraad. Dat betekent: meer investeren in het isoleren van huur- en koopwoningen, vooral in de sociale huursector en oudere particuliere woningen. Maar volgens Batenburg is dat niet voldoende.
“Zelfs als je woningen energiezuiniger maakt, blijft er een aanzienlijke groep mensen over die hun rekening niet kan betalen. Voor hen zou inkomensbeleid een oplossing kunnen bieden, maar dat is een keuze die de politiek moet maken,” stelt zij.
Kwetsbare middengroep groeit
Naast de groep die daadwerkelijk in energiearmoede leeft, signaleren het CBS en TNO ook een steeds grotere risicogroep: bijna 1 miljoen huishoudens die officieel niet energiearm zijn, maar wél kwetsbaar. Het gaat om mensen met een laag middeninkomen, die wonen in slecht geïsoleerde huizen of te maken hebben met relatief hoge energiekosten.
Deze huishoudens betalen gemiddeld 193 euro per maand aan energie, wat neerkomt op bijna 8 procent van hun maandinkomen. Ter vergelijking: bij een gemiddeld Nederlands huishouden is dat zo’n 5 procent. Voor huishoudens die daadwerkelijk met energiearmoede kampen, ligt dat aandeel zelfs op bijna 12 procent
