De Rechtbank Amsterdam heeft in twee vrijwel identieke zaken geoordeeld dat Vattenfall géén vaste terugleverkosten(ook wel ‘terugleverboete’) mag invoeren bij bestaande contracten van twee klanten met zonnepanelen. De rechter vindt dat Vattenfall zich daarbij onterecht beriep op een wijzigingsbeding: zo’n clausule geeft geen carte blanche om achteraf een geheel nieuwe tariefcomponent toe te voegen.
Let op de reikwijdte: de uitspraken gelden formeel voor deze twee klanten. Toch zijn ze richtinggevend voor vergelijkbare contracten, omdat de kern draait om wat er wél en níet in de oorspronkelijke voorwaarden stond.
Wat is er precies beslist?
- Geen eenzijdige nieuwe kostenpost: de kantonrechter verbood Vattenfall om bij lopende contracten de tariefcomponent vaste terugleverkosten toe te voegen. Dit omdat het gebruikte wijzigingsbeding niet de bevoegdheid geeft om “een geheel nieuwe set voorwaarden” van toepassing te verklaren.
- Achtergrond van de zaken: Vattenfall kondigde in mei 2024 aan per 1 juli 2024 vaste terugleverkosten te rekenen, afhankelijk van de hoeveelheid teruglevering. In deze zaken ging het om €330 en €381 aan in rekening gebrachte kosten.
- Proceshouding Vattenfall: Vattenfall liet in deze procedures uiteindelijk het verweer varen en kwam de vorderingen tegemoet; daardoor zijn de eisen van de klanten volledig toegewezen. Vattenfall benadrukt wel dat het om individuele zaken gaat.
Past dit in een bredere lijn?
Ja. Eerder kreeg een Budget Energie-klant bij de Rechtbank Amsterdam al gelijk: daar mocht de leverancier de terugleververgoeding niet eenzijdig verlagen tot onder het leveringstarief én geen terugleverkosten in de bestaande overeenkomst opnemen. Ook werd in die zaak — op basis van de contractstekst — bevestigd dat (deels) salderen mocht doorgaan, ook ná 2027.
Tegelijkertijd stelt toezichthouder ACM dat terugleverkosten op zichzelf niet verboden zijn, mits ze redelijk zijn en goed zijn toegelicht. Het juridische twistpunt draait dus niet om “terugleverkosten ja/nee” in abstracto, maar om (1) wat er bij aanvang in je contract stond en (2) of de leverancier een wijziging rechtsgeldig mag doorvoeren.
Wat betekent dit voor Vattenfall-klanten?
- Heb je een lopend (doorlopend) variabel contract zonder einddatum en stonden terugleverkosten daar niet in?
Dan is jouw situatie vergelijkbaar met die in de uitspraken. De rechter vindt dat zó’n wijzigingsbeding niet genoeg is om een geheel nieuwe, vaste kostenpost eenzijdig toe te voegen. - Heb je een nieuw (vast of variabel) contract afgesloten ná 1 juli 2024?
Vattenfall vermeldt terugleverkosten in nieuwe productvoorwaarden en rekent die dan wél; dat is een andere juridische situatie, omdat je er bij het aangaan mee hebt ingestemd. Check je contractbevestiging/voorwaarden. - Let op uitzonderingen die Vattenfall zelf noemt: klanten met een vast contract dat vóór 23 mei 2024 is afgesloten, betalen tijdens die vaste looptijd geen vaste terugleverkosten; na afloop kan dat veranderen als je verlengt of overstapt.
Hoe check je of dit op jou van toepassing is?
- Stap 1 – Zoek je contractdocumenten op: offerte/contractbevestiging en de algemene voorwaarden die golden bij de start van je contract (vaak te vinden in je Mijn-omgeving of mailarchief).
- Stap 2 – Zoek naar terugleverkosten: staat er expliciet iets over “vaste terugleverkosten” of “terugleverheffing”? Zo nee, dan is het invoeren tijdens de looptijd juridisch kwetsbaar.
- Stap 3 – Check het wijzigingsbeding: staat daarin alleen iets over prijsaanpassingen binnen bestaande componenten, of ook over het mogen toevoegen van nieuwe tariefcomponenten? In de Vattenfall-zaken vond de rechter dat het beding zó ver niet reikte.
- Stap 4 – Maak bezwaar als het niet klopt: verwijs naar de Amsterdamse uitspraken en vraag terugbetaling/verwijdering van onterecht berekende posten. (Verwijs bij Vattenfall naar de vonnissen van 25 september 2025, ECLI RBAMS:2025:6644 en RBAMS:2025:6645.) uitspraken.rechtspraak.nl+1
Reacties van betrokken partijen (beknopt)
- Vattenfall: zegt dat de toewijzing alleen komt doordat het verweer is ingetrokken en dat de uitspraken “uitsluitend voor deze twee klanten” gelden; het bedrijf blijft terugleverkosten bij nieuwe/andere contracten hanteren.
- ACM: eerder onderzocht dat het rekenen van terugleverkosten niet onredelijk of onwettig is, mits goed onderbouwd; de toezichthouder kondigde later aanvullend onderzoek aan naar de hoogte en toepassing ervan.
Context: waarom rekenen leveranciers terugleverkosten?
Leveranciers stellen dat zonnepaneelhouders extra kosten veroorzaken (o.a. onbalanskosten en effecten van salderen) en dat zij die niet langer willen doorschuiven naar klanten zonder panelen. Vattenfall communiceert op zijn website sinds 1 juli 2024 vaste terugleverkosten en licht de beoogde verdeling van kosten toe. Dat beleid staat los van de vraag of je dat bij bestaande contracten rechtsgeldig mag invoeren.
Wat kun je nú doen? (praktische checklist)
- Controleer je contract(gegevens) en noteer: startdatum, type (vast/variabel), einddatum en de versie van de voorwaarden.
- Vergelijk de toen geldende voorwaarden met wat je nu betaalt. Staat “vaste terugleverkosten” er niet in, maak schriftelijk bezwaar en vraag correctie. Verwijs naar de Amsterdamse uitspraken.
- Betaal je al langere tijd terugleverkosten terwijl die niet in je oorspronkelijke contract stonden? Vraag om terugbetaling en procentuele rente volgens de wettelijke regels (zet je claim onderbouwd uiteen).
- Ga niet overhaast opzeggen als je gunstige oude voorwaarden hebt; overstappen kan betekenen dat je wél met nieuwe (minder gunstige) voorwaarden instemt. (Zie ook de duiding van juristen in Kassa.)
- Volg de actualiteit: er lopen bredere procedures (o.a. over variabele tariefwijzigingen) en Vattenfall is in cassatie tegen een arrest van het Hof Amsterdam. Dat kan uitwerking hebben op toekomstige contractpraktijken, niet op heldere rechterlijke grenzen in bestaande contracten.
Conclusie
De Rechtbank Amsterdam schept een duidelijke grens: nieuw verzonnen kostenposten kun je niet zomaar in lopende contracten proppen. Voor de twee Vattenfall-klanten betekent dit: geen terugleverkosten. Voor andere klanten is het geen automatische vrijbrief, maar wel een krachtig precedent om bezwaar of een vordering mee te onderbouwen — vooral als je een doorlopend variabel contract hebt waarin terugleverkosten nooit zijn afgesproken.
