Nederlanders draaien structureel de gaskraan verder dicht — door beter te isoleren, lagere thermostaatstanden, (hybride) warmtepompen en twee relatief milde winters. Toch voelen veel huishoudens nauwelijks verlichting in de portemonnee. De belangrijkste reden: de belasting op aardgas per kuub is in tien jaar tijd ruim verdrievoudigd en maakt tegenwoordig het grootste deel van je gasprijs uit. Daardoor verdampt een flink deel van de besparing die je met lager verbruik boekt.
In dit stuk leggen we uit hoe die rekening is opgebouwd, waarom je minder verbruikt maar toch meer betaalt, en wat je zelf — én de politiek — kunt doen om de rekening structureel eerlijker en voorspelbaarder te maken.
De harde cijfers: 2015 vs. 2025
- In 2015 betaalde een huishouden aan belastingen op gas (energiebelasting + ODE, incl. btw) grofweg € 0,24 per m³. In 2025 is dat circa € 0,70 per m³. Dat is ruim een verdriedubbeling in tien jaar tijd.
- Tegelijk is de energiebelasting op stroom juist verlaagd ten opzichte van de piekjaren: in 2025 is die ongeveer € 0,123 per kWh (incl. btw). Doel: elektrificatie stimuleren.
- De vaste “vermindering energiebelasting” (heffingskorting op je stroomaansluiting) compenseert een deel van die lasten, maar niet genoeg om de hogere gasbelasting te neutraliseren. Die korting is in 2025 € 635,15 incl. btw— nota bene hoger dan in 2015, toen deze € 377,33 incl. btw bedroeg.
Bottom line: de prijs per verbruikte kuub is zó hard gestegen dat de hogere korting dat niet volledig gladstrijkt — zeker niet meer zodra je enig gas verbruikt.
“We verbruiken minder”… dat klopt
Huishoudens zetten grote stappen. Het gasverbruik daalde in 2023 opnieuw (–11% t.o.v. 2022), en over 2020–2024 is het gemiddelde verbruik volgens marktdata met bijna 25% gezakt. Oorzaken: structurele besparing, prijsprikkels en vervangingskeuzes (warmtepomp, inductie).
Milieu Centraal noemt voor 2025 een gemiddeld gasverbruik van ~1.020 m³ als grove referentie (let op: gemiddelden verschillen per woningtype en warmtebron).
“…maar betalen méér”: drie oorzaken
- Hogere belasting per m³ gas
De energiebelasting (met daarin sinds 2023 de ODE geïntegreerd) is jaar op jaar verhoogd om gasgebruik te ontmoedigen en elektrificatie te bevorderen. Daardoor is de belastingcomponent op gas de dominante kostenpost geworden. - Btw weer 21% sinds 2023
De tijdelijke btw-verlaging op energie (9% van juli–december 2022) is vervallen. Sinds 1 januari 2023 geldt weer 21% btw over álle componenten van je energierekening — dus óók over de energiebelasting en netbeheerkosten. - Stijgende netbeheerkosten
Los van belastingen stijgen de transport-/aansluittarieven door enorme investeringen in het stroom- en gasnet. Voor 2025 becijferde de ACM een gemiddelde +€60 per jaar, regionaal variërend (Stedin schatte ~€6,91 per maand extra). Voor 2026 voorziet ACM nog circa +€25 per jaar. Deze posten zijn geen belasting, maar wél onvermijdelijke vaste kosten — en je betaalt er btw over.
Rekenvoorbeelden: minder m³, tóch meer belasting
Onderstaande simpele scenario’s laten alleen de bruto gasbelasting zien (energiebelasting + ODE, incl. btw). Leveringstarief, netbeheer en btw op die posten laten we even buiten beeld om het mechanisme te isoleren.
| Situatie (2015 → 2025) | Verbruik 2015 (m³) | Belasting €/m³ 2015 | Totaal belasting 2015 | Verbruik 2025 (m³) | Belasting €/m³ 2025 | Totaal belasting 2025 | Verschil |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1500 → 900 | 1.500 | ~€0,240 | €360,28 | 900 | ~€0,700 | €629,55 | +€269,27 |
| 1300 → 800 | 1.300 | ~€0,240 | €312,24 | 800 | ~€0,700 | €559,60 | +€247,36 |
| 1400 → 1000 | 1.400 | ~€0,240 | €336,26 | 1.000 | ~€0,700 | €699,50 | +€363,24 |
| 1200 → 800 | 1.200 | ~€0,240 | €288,22 | 800 | ~€0,700 | €559,60 | +€271,38 |
| 1000 → 700 | 1.000 | ~€0,240 | €240,18 | 700 | ~€0,700 | €489,65 | +€249,47 |
Toelichting methodiek
- 2015: energiebelasting gas €0,231231/m³ + ODE €0,008954/m³ (beide incl. btw) ≈ €0,240/m³.
- 2025: energiebelasting gas €0,6995/m³ (incl. btw).
Wat ontbreekt hier? De vaste vermindering energiebelasting (heffingskorting) die je jaarlijks terugkrijgt: € 635,15 incl. btw in 2025 versus € 377,33 incl. btw in 2015. Die korting werkt verrekenend op je totale rekening (via de stroomnota). Ze is dus geen gerichte correctie op jouw gasverbruik. Netto per huishouden scheelt de hogere 2025-korting ruim € 258, maar dat compenseert de veel hogere gasbelasting in de meeste praktijksituaties niet volledig. Vandaar dat veel gezinnen ondanks lager verbruik toch (netto) honderden euro’s meer aan belastingen betalen dan tien jaar geleden — in veel gevallen “bijna € 300”.
Waarom kiest Den Haag hiervoor?
De belastingmix is bewust “vergroend”: gas (fossiel) zwaarder belasten en stroom (die steeds groener wordt) ontzien. In het Belastingplan 2025 werd zelfs een kleine verlaging van de gasbelasting doorgevoerd t.o.v. 2024, maar historisch bezien blijft het tarief uitzonderlijk hoog. Doel: stimuleren dat huishoudens en bedrijven van gas naar (duurzame) elektriciteit overstappen.
Concreet vertaalt dit beleid zich in: hogere gasbelasting, iets lagere stroombelasting, en structurele investeringen in het elektriciteitsnet (waardoor netbeheerkosten stijgen).
Ook dit speelt mee in je eindbedrag
- Einde prijsplafond: het tijdelijke prijsplafond gold alleen in 2023. Sinds 2024/2025 kom je daar niet meer voor in aanmerking.
- Btw-effect: omdat je 21% btw over alles betaalt (ook over belasting en netbeheer), werkt elke verhoging dubbel door.
- Commerciële tarieven: de leveringsprijs die jouw leverancier rekent, schommelt met de markt (die door 2024/2025 heen is gedaald, maar nog steeds volatiel is). Milieu Centraal schat begin 2025 gemiddeld € 1,34/m³gas, waarvan een zeer groot deel belasting en btw.
- Toekomst: ACM verwacht in 2026 opnieuw wat hogere netbeheertarieven (+€25/jr gemiddeld). Daarnaast kunnen beleidswijzigingen (groen-gasbijmenging, EU ETS-2 voor gebouwde omgeving) de komende jaren extra druk geven op de gasrekening.
Wat kun je hier als huishouden aan doen?
1) Snel rendement: gedrag & kleine aanpassingen
- Thermostaat 1°C omlaag en ’s nachts 15–17°C; douchetijd korter; radiatorkranen per kamer slim instellen.
- Tussenoplossingen: radiatorventilatoren, kierdichting, leidingisolatie en douche-warmteterugwinning leveren verrassend veel m³-winst op bij lage kosten.
2) Structureel verbruik omlaag
- Isolatiepakketten (vloer/spouw/dak/glas) verdienen zich door de hoge gasbelasting sneller terug.
- (Hybride) warmtepomp kan je gasverbruik met 50–70% terugbrengen; kijk wel naar stroomverbruik en netcapaciteit. De lagere stroombelasting en soms gunstige contracten helpen hier.
3) Slim inkopen
- Contractkeuze: vast of variabel/dynamisch. Wie flexibel kan sturen (thermostaat, douche, koken) kan met een dynamisch contract besparen als prijzen laag zijn; hou wel de volatiliteit en je risicovoorkeur in de gaten.
- Voorschot herijken na isolatiemaatregelen of een warmtepomp, zodat je cashflow klopt en je aan het eind van het jaar niet schrikt.
4) Subsidies en financiering
- Check ISDE-subsidies voor warmtepompen en isolatie, en lokale regelingen voor energiezuinig wonen. (De exacte bedragen wisselen; actuele informatie vind je op de sites van rijksoverheid en jouw gemeente.)
Wat kan de politiek doen? (korte beleidsagenda)
- Fijnmaziger belastingkorting
Maak de vermindering energiebelasting (nu vast per aansluiting) inkomens- of verbruiksafhankelijk. Zo profiteert de “gewone” verbruiker meer, en worden grootverbruikers minder “beloond”. - CO₂-gebaseerde heffing
Schuif op van volume-heffing naar CO₂-beprijzing (zowel voor gas als stroom) zodat schonere keuzes altijd goedkoper worden; CE Delft adviseerde dit eerder al. - Stabiel pad voor tarieven
Kondig meerjarige paden voor energiebelasting en netbeheerkosten aan om investeringszekerheid te geven aan huishoudens (isolatie/warmtepomp) en aan netbeheerders. - Bescherming kwetsbare groepen
Richt gericht maatwerk in (energieminima, schuldpreventie) zodat de prikkel om te verduurzamen in stand blijft, zonder energie-armoede te vergroten. Analyse toont dat juist deze groepen relatief hard geraakt worden door hogere gaslasten.
Conclusie
Nederland verbruikt aantoonbaar minder gas, maar door de sterk verhoogde gasbelasting per m³, de btw-terugkeer naar 21% en stijgende netbeheerkosten valt de besparing op verbruik deels weg. In veel reële situaties betaalt een huishouden ondanks 20–40% minder verbruik toch (netto) honderden euro’s méér aan belastingen dan tien jaar geleden — vaak “bijna € 300”. De logica achter dit beleid is duidelijk (vergroening, elektrificatie), maar het gevoel van oneerlijkheid is dat óók.
Voor de korte termijn loont het om je gasvraag zo ver mogelijk te drukken en kritisch te kijken naar contract, isolatie en warmtepomp. Voor de lange termijn is een slimmere en eerlijkere belastingmix nodig — met voorspelbare paden en betere bescherming van kwetsbare huishoudens.
